ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi nedir?
Kuruluşlar için enerji kayıplarını ve enerji maliyetlerinin en etkin yolu enerji tüketmini azaltmaktır. Bunları başarmak için en iyi yol sistematik bir yaklaşım sağlayan ISO 50001 enerji yönetim sistemidir.(EnYS)
Neden ISO 50001 ?
EnYS'nin kuruluşlarda geliştirilmesi sonucunda;
- Enerji politikasının resmiyet kazanması
- Enerji tüketiminin sistematik bir yaklaşımla yönetilmesi sayesinde enerji masrafında düşüş
- Çevrenin korunması
- Kaynakların etkin kullanımı
- Sera gazı emisyonunun azaltılması
- Mevzuata uyumun sağlanması
- Başta Çevre Yönetim Sistemi olmak üzere diğer yönetim sistemleri ile kolayca entegre olabilmesi
ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Faydaları Nelerdir?
Maliyetleri azaltır.
Enerji temininde güveni arttırır.
İş performansını geliştirir.
Enerji politikalarını ve hedefleri resmileştirir.
Mevcut yönetim sistemlerinize entegre edilebilir.
Kuruluşlar, Verimlilik arttırıcı proje başvurusu için(VAP) ISO 50001 enerji yönetim sistemi kurmuş olmaları zorunlu kılınmıştır.
Hangi Kuruluşlarda ISO 50001 uygulanabilir ?
ISO 50001 büyülüklüğü ve coğrafi konumu ne olursa olsun, özel ve kamu üretim veya hizmeti sektöründe faaliyet gösteren her bir kuruluş için uygundur.
Nereden ve Nasıl Başlamalıyız?
Enerji Yönetim Sistemi kurmaya karar verdiğimizde enerji kullanımı ve tüketim hakkında arka planda bize gerekli olacak bilgileri toplamalıyız ki esas alınan enerji dayanak noktamıza karar verelim. Bu bilgileri toplamadan enerji yönetim sisteminin gereklerini yerine getiremeyiz.
Temel dayanak noktası oluşturulurken bazen tedarikçi kanallardan bilgiler alınır; örneğin elektrik bazen de elektrik ve gaz sayaçlarının haftalık veya aylık takibiyle kullanım seviyeleri belirlenir. Mazot ve yakıt kullanımlarına ilişkin bilgiler de benzer şekilde tedarikçilerden elde edilebilir.
Kapsam Ve Sınırlar (Madde 4.1)
Enerji Yönetim Sistemi standardın gerektirdiği yerlerde dokümante edilmelidir. İlk olarak enerji yönetim sisteminin kapsamı ve sınırları tanımlanmalıdır. Kapsam ve sınırlar ne kadar net çizilirse ilgili tarafların sistemin kapsamını anlamaları o kadar rahat olacaktır.
Sistemin planlaması proje yönetimi, akış şemaları veya toplantılar bazında faaliyetlerin takip edilmesi şeklinde yapılabilir.
Yönetimin Sorumluluğu (Madde 4.2)
Yönetimin sorumluluğu diğer iki standartta (ISO 9001 ve 14001) olduğundan daha fazla detaya girmektedir. Kararlı ve tutarlı bir yaklaşımın sağlanması için etkin bir sistemde ilgili alanlarda taahhütler yapılmalıdır.
Üst Yönetim tarafından yetkinliği ve konu hakkında becerileri olan bir Yönetim Temsilcisi atanmalı ve enerji yönetim ekibi tanımlanmalıdır.
Enerji Politikası (Madde 4.3)
Diğer tüm yönetim sistemlerinde olduğu gibi ISO 50001'de de üst yönetim tarafından tanımlanmış enerji politikasının oluşturulması gerekmektedir. Belirlenen politika kuruluşun yapısına, ölçeğine enerji kullanımına ve tüketimine uygun bir yapıda olmalıdır.
Keza diğer politikalara benzer şekilde üst yönetim, enerji performansının sürekli iyileştirilmesini, amaç ve hedeflere ulaşabilmek için ihtiyaç duyulan kaynakların ve bilginin sağlanmasını ve enerji konusundaki yasal ve diğer gereklerin uygulanacağını taahhüt etmelidir.
Bahis konusu taahhütler enerji yönünden verimli ürün ve hizmetlerin alınmasını ve enerji performansının iyileştirilmesi için tasarımını da desteklemek durumundadır.
Diğer politikaların tersine enerji politikasının dışarıyla paylaşıp paylaşılmayacağına yönetim tarafından karar verilebilmektedir.
Enerji Planlama (Madde 4.4)
Sistemin temel noktası oluşturulduktan sonra artık sıra standardın ana gerekliliklerini planlamaya gelmiştir. Bu noktada çevre boyutları değerlendirmesine benzer şekilde faaliyetler gözden geçirilerek enerji planlama süreci yapılmalı ve dokümante edilmelidir.
Enerji konusunda ilgili yasal ve diğer gerekler mevcut çevre yönetim sisteminin bir parçası olabilir. Yasal ve diğer gerekler listelendikten sonra kuruluş yaptığı uygulamalarla bahis konusu gereklilikler ile uygunluk içinde olduğunu gösterecektir.
Enerji kullanımının ölçümlerle takip edilmesi ve enerji konusundaki diğer bilgiler, örneğin mevcut enerji kaynakları, geçmiş ve gelecek enerji tüketimlerinin değerlendirilmesi, enerjinin analiz edilmesine temel oluşturacaktır.
Analiz tamamlandıktan sonra enerji tüketimlerinin belirgin olduğu yerler (tesisler, ekipman, sistem ve süreçler) tanımlanmalıdır.
Sonuç olarak kuruluş, enerji performansının iyileştirilmesi için belirlenen fırsatları önceliklendirmeli, enerji performans göstergelerini ve hedeflerini belirlemelidir.
Baz alınan enerji başlangıç noktası ilk değerlendirme sonucunda belirlenmiş olmalıdır.
Uygulama Ve İşletim (Madde 4.5)
Planlama çalışmalarının sonucu olarak aksiyon planları hayata geçirilmelidir.
Diğer standartlarda olduğu gibi enerji performansını ilgilendiren konularda görev yapanların so-rumlulukları tanımlanmış yetkin kişiler olmalıdırlar. İç iletişim kanallarıyla kuruluş adına çalışanların enerji performansı hakkında bilinç düzeyi geliştirilmelidir.
Doküman kontrolü ve operasyonel kontrol, ISO 14001 standardının gerekleriyle örtüşmekle beraber tasarım, üzerinde önemle durulan maddelerden biridir. Acil durumlar 50001'de ayrı bir başlık halinde kapsanmamış olmakla birlikte operasyonel kontrollerin içinde kısmi olarak yer almaktadır.
Kontrol (Madde 4.6)
Faaliyetlerin kilit noktaları izlenmeli, enerji performansının etkinliği takip edilmelidir. İzleme ve ölçme seviyesi her kuruluşun sayaçlarına, yazılım programlarına ve kapasitesine göre değişebilecektir. Ölçüm aletleri kalibre edilmeli ve izleme sonuçlarındaki sapmalar araştırılmalıdır.
ISO 14001' de ve OHSAS 18001' de olduğu gibi yasal ve diğer gereklerle uygunluk durumu özellikle enerji konusuna odaklanarak değerlendirilmeli ve keza diğer standartların gerektirdiği gibi iç denetimler yapılmalı, uygunsuzluklar tespit edilerek düzeltici ve önleyici faaliyetler belirlenmelidir.
Yönetimin Gözden Geçirmesi (Madde 4.7)
Diğer yönetim sistemi standartlarına benzer şekilde yönetimin gözden geçirmesi gerçekleştirilmelidir. YGG, etkin bir sistemin önemli gereklerinden biri olup sistemin, üst yönetimin beklentilerini karşılayıp karşılamadığını görebilmesi için bir araçtır. YGG sıklığı kuruluştan kuruluşa farklılık gösterecektir. Sistemin ilk kurulduğu sıralarda daha sık gözden geçirme olması, sistem olgunlaştıkça aralıkların uzaması beklenen bir durumdur.
Elbette bu temel gerekler üzerinden kurulacak enerji yönetim sistemleri, kuruluşun kendine özgü olacaktır ve ancak kurum kültürünün gereklerine uygun olarak tasarlanırsa etkin sonuçlar verecektir.
Eskon EVD, büyük kuruluşlara yapmış olduğu ISO 50001 enerji yönetim sistemi danışmanlığı tecrübeleri ile ilgili sizlere destekten onur duyar.